Hikaye Anlatıcısının Sırrı
Yazar: Carmine Gallo
Yayınevi: Aganta Kitap
Sayfa: 346
Tür: Bilim/Gelişim/Eğitim
"HİKÂYE ANLATMAK YAPTIĞIMIZ BİR ŞEY DEĞİLDİR. HİKÂYE ANLATMAK BİZİ BİZ YAPAN ŞEYDİR."
Ateş ışığı günü uzatarak avcılık ve toplayıcılık dışındaki şeylerle ilgilenebilmek için daha fazla zaman sağladı. İnsanlar ateşin etrafında kişisel deneyimlerini paylaştıkça, tehlikeden kaçınmayı, bir ekip olarak daha verimli avlanmayı ve kültürel gelenekleri güçlendirmeyi öğrendiler. Sosyal antropologlar, hikâye anlatmanın atalarımızın ateş başındaki sohbetlerinin yüzde 80'ini meydana getirdiğine inanıyor.
Princeton Üniversitesi, Sinirbilim Bölümü'nde yapılan araştırmalara göre beyinde deneyim ile tetiklenen bölgeler ile hikâye dinledikten sonra oluşan düşünce gücü ile tetiklenen bölgelerin aynı olduğu sonucuna varıldı.
Yani, iyi bir hikâyenin insanlar üzerinde dönüşüm yaratabilme etkisi vardır.
HİKÂYE ANLATICILARININ SIK KULLANDIĞI TEKNİKLER
TEKNİK 1
Harry Potter serilerinin yazarı J.K.Rowling meşhur Harvard açılış konuşmasında üç kısımlı hikâye anlatma tekniğini izledi:
(1) Tetikleyici Olay
(2) Dönüşüm
(3) Hayat Dersi
"(1) Üniversiteden mezun olduktan yedi yıl sonra, kısa süren evliliğim bitti ve işsiz kaldım. Bekâr bir anneydim ve evsiz kalmak hariç, modern İngiltere'de ne kadar fakir olunabilirse o derece meteliksizdim. Neyle ölçerseniz ölçün, bildiğim en büyük başarısızlık kendiminkiydi.
(2) Başarısızlık hayati olmayan her şeyi bir kenara atmak anlamına geliyordu. Başka biriymişim gibi davranmaktan vazgeçtim ve tüm enerjimi benim için önem taşıyan yegâne şeyi (Harry Potter'ı yazmak) tamamlamaya yönelttim. İçine düştüğüm kuyunun taştan zemini hayatımı üzerinde yeniden inşa ettiğim sağlam temel haline geldi. Başarısızlık bana kendim hakkında başka türlü asla öğrenemeyeceğim şeyler öğretti.
(3) Herhangi bir konuda başarısız olmadan yaşamak imkânsız. Tersliklerle sınanmadığınız sürece kendi gücünüzü ya da ilişkilerinizin kuvvetini tam anlamıyla bilemezsiniz. Böyle bir bilgi gerçek bir hediyedir."
TEKNİK 2
2007 yılında iş sektöründeki dünyanın en büyük hikâye anlatıcısı Steve Jobs tüm zamanların en büyük iş sunumu olan iPhone'u tanıtırken bu 3 adımlı tekniği uyguladı:
(1) Bir soru ya da beklenmedik bir meydan okumayla dinleyicinin dikkatini çekme.
(2) Engelin aşıldığı bir mücadele hikâyesi ile duygusal bir deneyim sunma.
(3) Dinleyicileri bir eylem çağrısıyla heyecanlandırma.
"(1) Denildiğine göre en gelişmiş telefonlara akıllı telefon adı veriliyor. Fakat sorun şu ki, bu cihazlar o kadar akıllı olmadığı gibi kullanımları da zor. Yapmak istediğimiz şey, mevcut herhangi bir mobil cihazdan daha akıllı ve kullanımı çok kolay, çığır açan bir ürün. İşte iPhone bu. Böylelikle telefonu yeniden icat edeceğiz ve bunu yapmaya devrimci bir arayüzle başlayacağız.
(2) Burada dört akıllı telefon var [Motorola, Blackberry, Palm, Nokia], bunlar olağan şüpheliler [kötü adamlar]. Kullanıcı arayüzündeki sorun ne? Sorun şu alt kısım [klavyeyi işaret ediyor]. İhtiyacınız olsun olmasın orada duran klavyeleri ve kontrol düğmeleri var. Bunu nasıl çözebilirsiniz? [cinayeti çözmek gibi]
(3) Yapacağımız şey tüm bu düğmelerden kurtulmak ve büyük bir ekran kullanmak. Peki bununla nasıl iletişim kuracağız? Mouse taşımak ister miyiz? Dijital kalem kullanmak ister miyiz? Hayır, kimse bunları taşımak istemez. Bunları çıkarmanız lazım. Dünyadaki en iyi işaret aygıtını kullanacağız, parmaklarımızı. Çoklu dokunuş adında yeni bir teknoloji icat ettik. Harika çalışıyor. Üretilmiş herhangi bir dokunmatik ekrandan çok daha hassas ve çok daha akıllı."
TEKNİK 3
Psikiyatrist ve Harvard Tıp Fakültesi üyesi Dr.Ed Hallowel yapmış olduğu bir konuşmada ADHD (dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu) hakkında analoji (daha basitleştirerek anlatma tekniği) kullanarak aşağıdaki 2 örneği veriyor.
"(Analoji olmadan) ADHD beynin frontal loblarındaki aşırı faaliyetsizlik örüntüsüyle ilişkili bir nörolojik bozukluktur. Ayırıcı özellikleri dikkat dağınıklığı, hiperaktivite ve dürtüselliktir."
"(Analoji ile) ADHD bisiklet frenlerine sahip bir beynin Ferrari motoruna sahip olmasına benzer. Frenleri güçlendirirseniz bir şampiyona sahip olursunuz. ADHD'yle yaşayan insanlar mucit ve kâşiflerdir, harekete geçirenler ve yapanlardır, dünyayı inşa eden insanlardır."
TEKNİK 4
Hikâye anlatıcıları hikâyeyi basitleştirmek için kötü adamlar ve kahramanlar kullanır. Mesajı o kadar basit kelimelerle sunarlar ki bir ilkokul öğrencisi bile anlayabilir. Elon Musk'ın Powerwall sunumunda uyguladığı gibi;
"Bugün dünyanın nasıl işlediği, enerjinin Dünya'ya nasıl dağıtıldığına dair köklü bir dönüşüm hakkında konuşacağım. Bugün durum epey kötü. Berbat. Sadece net olmaya çalışıyorum. İçinde bulunduğumuz durum tamamıyla gerçek. Enerjinin çoğu böyle üretiliyor, fosil yakıtlarla (6.sınıf seviyesi)
Çözümün iki kısmı var. Kısım bir, Güneş. Güneş adı verilen bu kullanışlı füzyon reaktörü gökte duruyor. Herhangi bir şey yapmanıza gerek yok. O işini kendi yapıyor. Her gün ortaya çıkıyor ve devasa miktarda enerji üretiyor. (3.sınıf seviyesi) (Güneş, anlatının kahramanı)
Mevcut bataryaların sorunu berbat olmaları. Korkunçlar. Pahalılar. Güvenilmezler. Her açıdan iğrenç, çirkin, kötü ve çok pahalılar. (6.sınıf seviyesi) (Mevcut piller, kötü adamlar)
TEKNİK 5
Tüm Pixar filmleri aşağıdaki 7 adımlık sürecin ana hatlarını takip eder.
1.Bir zamanlar bir …… vardı. (Hedefi olan bir kahraman hikâyenin en önemli unsurudur)
2.Her gün kahraman …… (Kahraman dünyası ilk bölümde bir denge içinde olmalıdır)
3.Ta ki bir gün …… (Etkileyici bir hikâye çatışmayı devreye sokar. Kahramanın hedefinin önüne engel çıkar)
4.Bu nedenle …… (Bu adım hayati önem taşır ve gişe rekoru kıran bir filmi sıradan bir hikâyeden ayırır)
5.Bu nedenle ……
6.Ta ki en sonunda …… (Hikâyenin doruk noktası iyinin kötü karşısındaki zaferini gösterir)
7.O günden itibaren …… (Hikâyeden çıkarılacak ders)
10 Aralık 2014'te 17 yaşındayken en genç Nobel Barış Ödülü'nü kazanan kişi olan Malala, Oslo'da sahneye çıktı ve hikayesini anlattı.
"Bir zamanlar nadide bir turizm yeri olan Pakistan'ın Swat Vadisi'ndeki cennet evinde yaşayan ufak bir kız vardı.
Her gün kız eğitim için açlık hisseder ve oturup öğrenmek ve okumak için okula giderdi.
Ta ki bir gün Swat Vadisi bir terörizm yuvasına dönüşene kadar.
Bu nedenle kızların eğitimi bir suç haline geldi ve kızların okula gitmesi engellendi.
Bu nedenle Malala'nın öncelikleri değişti: Karşı çıkmaya karar verdi.
Ta ki en sonunda teröristler Malala'ya saldırana kadar. Malala hayatta kaldı. Saldırganların ne fikirleri ne de kurşunları kazanamazdı.
O günden beri Malala'nın sesi daha da gür çıkmaya başladı, çünkü eğitimden mahrum bırakılan 66 milyon kız için konuşuyor. Kendi hikâyemi özgün olduğu için değil, tam da böyle bir ayrıcalığı olmadığı için anlatıyorum. Bu birçok kızın hikâyesi. Ben eğitimden mahrum bırakılan o 66 milyon kızım."
İYİ BİR HİKÂYE İÇİN;
İyi hikâyelerin %65'i duygu, %25'i mantık, %10'u bilgi içerir. Bir insanın kafasına, ilk önce kalbine dokunmadan erişemezsiniz.
Büyük kelimeleri küçükleriyle değiştirin. Az heceli kelimeler kullanın.
Hikâyelerde video etkili bir araçtır. 1998'de ortalama dikkat süresi 12 dakika idi. 2008'de 5 dakika olarak ölçüldü. Sosyal medya platformları dikkat süremize meydan okudular. Bugün ideal video süreleri 60-90 saniye arasındadır.
Ürünü hikâyeleri anlatırken kişiyi deneyimin içine sokun, iş planının değil.
3 unsur kuralı birçok yerde geçerlidir. Ürün veya fikrinizin 50 özelliği varsa hepsini değil, en belirgin 3 özelliğini anlatın.
Çok fazla olmamak kaydıyla kendinizle alay etmeniz izleyici grubu karşısında puan kazanmanızı sağlar. Mizah, hikâyeye güç verir.
HİKÂYE ANLATICILARININ KÜÇÜK SIRLARI
Winston Churcill, Richard Branson, Warren Buffet, Joel Osteen, Barbara Corcoran, büyük hikâye anlatıcılarıdır ve hepsinin ortak özelliği topluluk önünde konuşmaktan korkuyorlardı. Bu korkularını çalışarak ve topluluk önünde konuşmaktan vazgeçmeyerek yendiler. Muazzam çabalar harcadılar.
Joel Osteen kendi yazdığı vaazları insanların karşısına çıkmadan önce en az 6 saat prova ediyordu. Hikâye anlatmak pratik ister. Eğer iyi bir hikâye anlatamayacağınızı düşünür ve söylerseniz muhtemelen yapamayacaksınız. Pozitif düşünüp pozitif ilerleyin.
Ürünlerinizi veya fikirlerinizi birkaç kelime ile izah edebilin. Örneğin Steve Jobs, Macbook Air'i tanıtırken "dünyanın en ince dizüstü bilgisayarı", iPod'u tanıtırken "cebinizdeki 1000 şarkı demek" ifadelerini kullandı.
Sunumlarda veriyi en fazla 10 kelime kullanarak ve yanına fotoğraf ekleyerek açıklayın. Örneğin; pazarlama yöneticisi bir pazarlama sunumundaki slaytında Ay fotoğrafının üzerine 385.000 yazdı. (Bugüne kadar aldığımız projelerde toplam 385.000 km'den fazla kalorifer borusu döşedik, bu kadar boru buradan Ay'a gitmeye yeter, dedi.)
Otel yöneticisi Steve Wynn yarattığı iş kültürü ile hikâye anlatımına çok önem verdi. Yöneticiler otelde çalışanlarına vardiya değişimlerinde şu soruyu soruyordu: "Herhangi birinizin paylaşmak istediği harika bir müşteri deneyimi var mı?" Çalışanlar anlatmak için zamanla kendi hikâyelerini aramaya ve yaratmaya başladılar.
İnsanlara zeki görünme dürtüsünü bir kenara koyun. Sir Ken Robinson gibi siz de insanların kahkaha atmasını sağlayın. Bunun için illa şaka yapmanıza da gerek yok. Komik bir durumu tespit etmeniz de yeterli olacaktır. Ve unutmayın, insanların kahkahadan sonra dikkatleri en yüksek seviyeye çıkar. Bu yüzden anlatınızın önemli yerlerini kahkaha sonrasına saklayınız.
Beklentileri ihlal ederek sunumun çekiciliğini yükseltin. Örneğin Bill Gates, sıtma mikrobu ile ilgili bir sunumunda izleyicileri o atmosferin içine çekebilmek için salonda bir kavanozu açarak, içindeki sivrisinekleri salona bıraktı.
Yinelemeler iyidir. Örneğin Martin Luther King'in meşhur konuşmasındaki "Bir hayalim var…" sekansı gibi.
Eğer kendinizin bir hikâyesinin olmadığını düşünüyorsanız şöyle düşünün; 5 yıl önceki sen ile şimdiki sen aynı değilsin. İşte bu değişime neden olan şeyler senin hikâyendir.
SÖZLER
"Herkesin bir özgeçmiş hikâyesi vardır. Mesele şu anda sizi hareket ettirenin hangi hikâye olduğu".
"Etkili ikna iyi bir hikâye anlatmaya dayanır."
"Veri bilgi sağlar. Hikâye veriye ruh katar."
"Hikâyeler gerçek hayat senaryoları için uçuş simülatörüdür."
"Eğer bir şey bir çırpıda açıklanamazsa, boş laftır. Karmaşık anlatmak kolaydır, basitleştirmek zordur."
"Sağlıklı bir ilişki güven üzerine kuruludur ve hikâyeler güven inşa eder."
"Yeni nesil yönetilmek istemiyor, esinlendirilmek istiyor."
"Hiçbir teknoloji kötü bir hikâyeyi iyi bir hikâyeye dönüştüremez."
"Fikirler yirmi birinci yüzyılın geçerli akçesi. Hikâyeler ise bu fikirleri birbirimize aktardığımız araçlardır."
SONUÇ
Hikâye anlatmak bir eylemden ibaret değildir. Hikâye anlatmak kim olduğumuzla ilgilidir ve her birimizin içinde bir hikâye anlatıcısı vardır. Hikâyeniz dünyayı değiştirebilir, yeter ki onu özgür bırakın.
Arka Kapak
Google, SAP, Microsoft ve Lever gibi birçok dünya devi hikâyelerden güç aldı, hikâyelerinin üstünde yükseldi. Dünya liderleri kitleleri hikâyelerle etkiledi. Onları başarılı kılan anlattıkları değil, anlatma becerileriydi.Peki sizin hikâyeniz nerede duruyor? Onu nasıl anlatacaksınız? Kendinizi, iş fikrinizi, deneyiminizi ve bilginizi aktarırken etkili olmak neden bu kadar önemli?
Türkiye'de de çok satan TED Gibi Konuş kitabının yazarı Carmine Gallo, Hikâye Anlatıcısının Sırrı'nda dünyada değişim yaratan girişimciler, şirketler, liderler ve TED konuşmacılarının hikâye anlatma becerilerinin sırlarını ayrıntılı örneklerle gözler önüne seriyor. Richard Branson, Steve Jobs, Sheryl Sandberg, Sara Blakely'den Southwest, Virgin, Apple, Whole Foods gibi şirketlere, iz bırakmış pek çok lider ve girişimin başarısına tanıklık ederken kendi hikâyenizin farkına varacaksınız.
Aynı Kategoride Eklenmiş Son Kitaplar
En Çok Okunan Kitaplar
Tüm Kitaplar
İncelemesini hazırladığım tüm kitapların listesi için...
Devam...
Yunan Adaları
Paris Benelux
Balıkesir
Tayland
Kıbrıs
Orta Avrupa
İtalya
